Profilaktyka w dziedzinie zaburzeń słuchu i mowy jest bardzo ważna, zwłaszcza dla osób narażonych na szkodliwe czynniki wpływająca na pojawienie się głuchoty. Do profilaktyki należą przede wszystkim czynności zapobiegające powstawaniu schorzeń słuchu i mowy, ale także cykliczna diagnostyka w tym zakresie. Trudności ze słuchem mogą objawiać się pod postacią przekręcania usłyszanych treści, dopowiadania sobie pewnych rzeczy, zgadywania treści mowy oraz trudności w koncentracji i słyszeniu mowy w hałaśliwym miejscu, na przykład z muzyką w tle. Wielokrotnie problemy ze słuchem tłumione są przez nas zrzucając winę na środowisko, hałas, czy też nasze problemy psychiczne, jak utrudnione skupienie, rozdrażnienie, jak tez dolegliwości bólowe – zawroty głowy. Niestety niedosłuch jest wstydliwą ułomnością, o której mówi się stereotypowo na zasadzie głuchoty lub słuchu doskonałego, nie biorąc pod uwagę pośrednich możliwości zaburzeń w percepcji dźwięku.
Wiele osób przeraża wizja badania słuchu, jednakże jest to badanie bezbolesne, przynajmniej w wersji podstawowej obejmującej sprawdzenie słyszenia mowy i typowych dźwięków. Wynikiem badania jest audiogram pokazujący na ile wrażliwe jest nasze ucho na dźwięki ciche, jak i głośne. Będąc w 100% zdrowym słuchowo powinniśmy doskonale słyszeć dźwięki tak zwane ciche, jak też bez problemu tolerować dźwięki głośne. Zaburzenia słuchu mogą dotyczyć nie tylko niedosłyszenia, ale również nadwrażliwości na dźwięk, wówczas pacjent słyszy bardzo ciche dźwięki, wręcz szmery, a także negatywnie reaguje na dźwięki głośne oraz charakterystyczne szeleszczenia, piski, syreny itp. Jak zbadać słuch najprościej? Badaniem podstawowym wykonywanym często przez lekarzy pierwszego kontaktu, pediatrów lub lekarzy medycyny pracy jest test słuchu na odległość. Pacjenta ustawia się wówczas tyłem do badacza w odpowiedniej odległości, w zależności od wieku pacjenta odległość wynosi od dwóch do pięciu metrów, po czym wypowiadane są różne ciągi słów o zróżnicowanym natężeniu głosu, barwie i poziomie głośności. Nawet tak podstawowe badanie może pomóc w diagnozie, a raczej rozpoznaniu ubytku słuchu, który ze swej natury ulega pogłębieniu stopniowemu w czasie.